بررسی تطبیقی جایگاه حقوقی احزاب در ایران ، مصرو عراق
این پایانامه دارای 102 صفحه و در قالب ورد و قابل ویرایش می باشد که بخشی از متن و فهرست آن را در ادامه برای مشاهده قرار داده ایم
پایان نامه برای دریافت درجه کارشناسی ارشد ( M.A )
گرایش: حقوق عمـومی
چکیده
هدف اصلی پژوهش حاضر بررسی تطبیقی جایگاه حقوقی احزاب در ایران ، مصرو عراق می باشد. این پژوهش در یک طرح توصیفی- تحلیلی با استفاده از مطالعه اسناد و مکتوبات به صورت کتابخانه ای انجام شده است.
حزب یک نهاد سیاسی مدرن است و به گروه یا مجموعه ای سازمان یافته از افراد اطلاق می شود که دارای اهداف و تفکرات مشترکی بوده و برای تحقق آنها می کوشند. از اهداف مهم احزاب می توان به: داشتن نقش در برگذاری صحیح انتخابات، بسط و تعمیق مردم سالاری، میانجی بودن بین مردم و نظام های سیاسی و بالاخره کارکرد اصلی حزب انتقال خواسته ها و مطالبات مردمی به مراکز تصمیم سازی اشاره کرد. امروزه تمام انواع نظام های سیاسی وکشورها خود را نیازمند حزب می دانند. در بسیاری از این کشورها احزاب جایگاه واقعی خود را پیدا کرده است و توانسته اند رسالت اصلی خود را به عنوان میانجی و هیات واسط حکومت و جامعه به نحو احسن به انجام برسانند. اما کمتر کشوری را در جهان اسلام می توان یافت که به اندازه ایران دارای تنوع احزاب و گروه های سیاسی باشد. البته بسیاری از این احزاب از دایره موسسان حزب فراتر نرفته و عملا نتوانسته اند در سازماندهی و مشارکت مردم عملکرد قابل قبولی از خود به نمایش بگذارند. از این رو فرایند تکوین نظام حزبی در ایران در مرحله گسترش قرار دارد و هنوز به مرحله نهادمندی پا نگذاشته است. در مورد کشورهای مصر و عراق نیز می توان احزاب در معنی واقعی خود نتوانستند وظایفشان را انجام دهند و به اهداف تعیین شده خود دست یابند، و هنوز تا رسیدن به جایگاه واقعی و فاصله گرفتن از دست یابی به منافع رهبران آنها و قدرت گرایی فاصله زیادی دارا هستند.
|
کلید واژه‌ها: حزب، مردم‌سالاری ، آزادی های عمومی، ایران، مصر، عراق
1-1مقدمه
احزاب در واقع از ابتکارهای نظام های سیاسی مدرن هستند. امروزه همه نظام های سیاسی، خود را نیازمند احزاب می دانند؛ زیرا عمده ترین نهاد برای برخورد با تضادهای موجود در این جوامع به حساب می آیند. به عبارت دیگر احزاب سیاسی می توانند با دو کارکرد مهم در خدمت نظام سیاسی باشند: 1. به تضادهای موجود در جامعه مشروعیت بخشند و جایگاه آن ها را در مناقشه عمومی مشخص کنند؛ 2. می توانند از طریق کاهش تضادها و دفع آن ها به ثبات نظام سیاسی کمک کنند.
لاپالامبارا و واینر[1] در کتاب احزاب سیاسی و توسعه سیاسی معتقدند که هر حزب باید چهار رکن را در بر گیرد: 1. حزب باید دارای سازمان های مرکزی و رهبری کننده و پایدار باشد؛ یعنی دوره زندگی حزب از عمر رهبران حزب درازتر باشد؛ 2. حزب باید دارای سازمان های محلی پایدار و با سازمان های مرکزی حزب، پیوند همیشگی و گوناگون داشته باشد؛ 3. حزب به تنهایی و یا به یاری دیگر حزب ها و گروه های سیاسی باید مصمم باشد که قدرت سیاسی حاکم در کشور را در دست گیرد؛ 4. حزب باید از پشتیبانی توده مردم برخوردار باشد.[2]
-2- بیان مسئله
احزاب و گروههای سیاسی به عنوان شكل خاصی از سازماندهی نیروهای سیاسی جامعه هستند كه هدف از تشكیل آنها كسب قدرت و برنامه ریزی جهت حفظ آن و یا نظارت بر دولت و قوای حاکم اعم از مجریه و مقننه است. به علاوه آنکه لازمهی نظامهای پارلمانی کارآمد، وجود احزاب نهادمند و موثر است. این احزاب بر کارکرد دولت و سایر قوای حاکمه در قالبهای حزبی نظارت میکنند و به همین جهت نسبت به نظامهای ریاستی مقبولتر و مطلوبتر عمل میکنند. به همین جهت در كشورهایی كه دارای نظام حزبی با سابقه و باثباتی هستند احزاب سیاسی به عنوان حلقه پیوند میان حق تعیین سرنوشت و نهادهای تصمیم گیرنده سیاسی عمل مینمایند. در مقابل در برخی از كشورها احزاب سیاسی بازتاب و تقلیدی ناقص از احزاب كشورهای دیگر بوده و معمولاً از تأثیر گذاری لازم و منطبق بر مقتضیات اجتماعی و فرهنگی برخوردار نیستند. در اینجا این احزاب نمیتوانند پشتوانهی واقعی مردمی داشته و از توان آنها در جهت استمرار اثربخش و واقعی حزب بهره بگیرند. در این تحقیق سعی بر آن شده است كه به بررسی نقش و جایگاه احزاب سیاسی كشورمان و مطالعه تطبیقی آن با كشور مصر و عراق به عنوان كشور اسلامی و دارای سابقهی سیاسی در منطقهی خاورمیانه بپردازد كه به دلیل تنوع قومی، مذهبی، سیاسی و در میان مردم هرسه كشور احزابی با سلایق و رویكرد متفاوت فعالیت مینمایند. هر سه این کشورها در گذشتهی خود، نظام استعماری و استبدادی متعددی را تجربه کردهاند و هر سه شامل اکثریت شهروندان دین باور، جدی و موثر در کارکردهای اجتماعی دولت (تنظیمی) برخوردار هستند. لذا بررسی مسئله با در نظر داشتن سؤالات كه:
- مبانی تشكیل احزاب در ایران و مصر و عراق مبتنی بر ارزشهای تقنینی و تشریعی چیست؟
- احزاب جهت تشكیل و فعالیت در هر یك از این كشورها چه شرایطی را باید رعایت نمایند؟
- احزاب عملأ چه نقش حقوقیای را توانسته اند در هنجار سازی و ساختارها بازی كنند؟
1-3- ضرورت و اهمیت تحقیق
این تحقیق با تشریح نظام سیاسی و قانون حاكم بر احزاب در كشور و معرفی احزاب موجود و مطالعه تطبیقی آن با كشور مصرو عراق به عنوان دو كشور اسلامی و استراتژیك این امكان را فراهم می آورد تا با شناخت بهتر وضعیت احزاب ، نقش و جایگاه آن در نظام سیاسی كشور نسبت به رفع نواقص و ایرادات احتمالی موجود و كارآمد سازی آن اقدام نمود ،لذا نتایج آن بصورتی كه گرد آوری شده است می تواند برای منابع دانشگاهی و پژوهشی و همچنین احزاب و فعالان سیاسی مورد بهره برداری قرار گیرد.
1-4- اهداف تحقیق
1-4-1- هدف اصلی
بررسی تطبیقی جایگاه حقوقی احزاب در ایران ، مصرو عراق
1-4-2- اهداف فرعی تحقیق
شناخت بهتر احزاب سیاسی فعال در كشور های اسلامی و مبنای قانونی و شرعی تشكیل این احزاب در حاكمیت اسلامی در پرتو مطالعه تطبیقی با كشور های مورد نظر جهت تقویت جایگاه احزاب و انسجام بیشتر ساختار سیاسی در كشور.
1-5- سوالات تحقیق
1-5-1- سوال اصلی
- مبانی تشكیل احزاب در ایران ، مصرو عراق چیست؟
- سازوکار فعالیت احزاب در ایران، مصر و عراق چگونه است؟
1-5-2- سوالات فرعی
- مبانی اخلاقی، دینی و فرهنگی در ایران، مصرو عراق به چه میزان در ایجاد و حوزهی کارکردی احزاب موثر بودهاند؟
- الزامات و قواعد بین المللی حکمرانی خوب تا چه میزان در شکلگیری احزاب در در ایران، مصر و عراق موثر بوده است؟
- احزاب جهت تشكیل و فعالیت در هر یك از این كشورها چه شرایطی را باید رعایت كنند؟
- احزاب عملأ چه نقش حقوقی و نظارتی بر عملکرد قوای حاکمه بازی می كنند؟
1-6- فرضیههای تحقیق:
1-6-1- فرضیه اصلی تحقیق
بررسی تطبیقی جایگاه حقوقی احزاب در ایران، مصرو عراق
1-6-2- فرضیات فرعی تحقیق
- در ایران احزاب برای تشکیل نیازمند اخذ مجوز هستند ولی در عراق و مصر احزاب با رعایت مواد قانونی مربوط تشکیل و کارکرد آنها منوط به رعایت موازین قانونی است.
1-7- تعریف واژه‌ها و اصطلاحات فنی
- حزب:
به گروهی از مردم كه دارای عقاید مشترك و تشكیلات منظم اند كه برای به دست آوردن قدرت سیاسی از راههای قانونی مبارزه می كنند(عالم، 1375: 345).
- حكومت:
عبارت است از مجموعه نهادهای فرمانروا،وظایف و اختیارات هر كدام از آنها و روابطی كه میان اندامهای حكومتی موجود است.[3]
-كشور ایران:
كشور ایران در قلب فلات مشهور ایران ودر حوزه غربی قاره پهناور آسیا در منطقه خاور میانه واقع است و جزء هجدهمین كشور بزرگ جهان محسوب می شود.
كشور مصر:
مصر كشوری است در شمال شرقی قاره آفریقا كه جزءكهن ترین تمدنها به شمار می رود و بیست و هشتمین كشور بزرگ جهان محسوب می شود.
کشور عراق:
عراق کشوری در خاورمیانه و جنوب غربی آسیا است. پایتخت عراق شهر بغداد است. این کشور از جنوب با عربستان سعودی و کویت، از غرب با اردن و سوریه، از شرق با ایران و از شمال با ترکیه همسایه‌است. عراق در منطقه جنوب خود، مرز آبی کوچکی با خلیج فارس دارد و دو رود مشهور دجله و فرات که منشأ تمدن‌های باستانی میان‌رودان (بین‌النهرین) می باشد.
هنجار:
ساختارهای معینی كه بر اساس ارزشهای اجتماعی قرار دارند كه با رعایت كردن آن جامعه انتظام پیدا می كند.
مشاركت سیاسی:
فعالیت داوطلبانه اعضای جامعه در شركت مستقیم در سیاست گذاری عمومی و انتخاب كارگزاران است و در هر كشور مبتنی بر اوضاع سیاسی- اجتماعی آن كشور ها مختلف است.
فهرست بندی مطالب
عنوان صفحه
فصل اول: کلیات تحقیق
تقدیم به: ه
1-1-مقدمه................................. 2
1-2- بیان مسئله...................................................................................................................................................14
1-3- ضرورت و اهمیت تحقیق 4
1-4- اهداف تحقیق 4
1-4-1- هدف اصلی 4
1-4-2- اهداف فرعی تحقیق 4
1-5- سوالات تحقیق 4
1-5-1- سوال اصلی 4
1-5-2- سوالات فرعی 4
1-6- فرضیههای تحقیق: 5
1-6-1- فرضیه اصلی تحقیق 5
1-6-2- فرضیات فرعی تحقیق 5
1-7- تعریف واژه‌ها و اصطلاحات فنی 5
فصل دوم:مبانی اخلاقی، دینی و فرهنگی احزاب ایران، مصر و عراق
2-1- مبانی نظری احزاب 8
2-1-1- احزاب 8
2-1-2 مفهوم احزاب...........................................................................................................................................19
2-1-3- مفهوم حزب در اسلام 10
2-1-4- تعریف حزب از دیدگاه امام خمینی و شخصیتهای اسلامی 11
2-1-5- مفهوم حزب در فرهنگ و ادبیات اسلامی ایران 11
2-1-6- مفهوم حزب از منظر ساختارگرایان و کارکرد گرایان 12
2-2- منشأ پیدایش احزاب 12
2-3- جناح بندی سیاسی در ایران 14
2-3-1- جناح بندی سیاسی در ایران از دهه 1360 تا دوم خرداد 1376 14
2-3-2- جناح بندی سیاسی در ایران از دهه 1360 تا دوم خرداد 1376 17
2-4- تاریخ پیدایش گروهها و احزاب 19
2-4-1- احزاب در نهضت مشروطه 19
2-4-2- احزاب پس از پیروزی مشروطه 20
2-4-3- حزب سوسیال دموکرات 21
2-4-4- حزب دموکرات 22
2-4-5- حزب اجتماعیون ـ اعتدالیون 22
2-4-6- حزب اتفاق و ترقی 22
2-4-7- حزب ترقی خواهان لیبرال 22
2-4-8- هیئت علمیه 23
2-5- احزاب پس از رضاشاه تا آغاز نهضت امام خمینی (ره) 23
2-5-1- احزاب پس از آغاز نهضت امام خمینی (1341) 23
2-5-2-گروههای وابسته به رجال سیاسی 26
2-5-3-گروههای ملی گرا 27
2-6- احزاب پس از آغاز نهضت امام خمینی (1341) 30
2-7- احزاب دولتی و نقش آنها در تاریخ معاصر ایران 30
2-8- فهرست حزب های سیاسی ایران 33
2- 9- سابقه تاریخی شکل گیری احزاب در ایران 37
بخش دوم: مبانی احزاب در مصر 38
بخش سوم: مبانی احزاب در عراق 38
2-10- تحقیقات انجام شده مرتبط با تحقیق: 40
فصل سوم: شرایط تشکیل احزاب در ایران، مصر و عراق
3-1- شرایط تشکیل احزاب 43
3-2-3- سیستم سه حزبی 44
3-3- جایگاه احزاب سیاسی در ایران 44
3-4- کشور مصر 51
3-4-3-1- احزاب مصر: 54
3-4-5-فراینددموکراتیک مصر و نقش اسلامگراها در دولت محمد مرسی 58
فصل چهارم: نقش حقوقی و قضایی احزاب بر قوای حاکمه
4-1- نقش احزاب بر عملکرد قوای حاکمه......................................................................................................71
4-2- نقش احزاب در انتخابات........................................................................................................................78
فصل پنجم: بحث و نتیجه گیری
5-1-2- مبانی شکل گیری احزاب 83
5-1-3- اهمیت شکل گیری احزاب 85
5-2- احزاب در کشور ایران 86
5-3 مقایسه قوانین احزاب مصر و عراق...............................................................................................................100
5-4- جمع بندی..............................................................................................................................................102.
5-5- پیشنهادات تحقیق 92
5-6- محدودیت های تحقیق 92
منابع 93
عنوان: بررسی تطبیقی جایگاه حقوقی احزاب در ایران ، مصرو عراق
فرمت:word
تعداد صفحات: 102 صفحه