جهانگردی در جهان
صنعت جهانگردی در جهان :
بر اساس آخرین داده های سازمان جهانی جهانگردی ،كه در ژانویه سال 2000 گردآوری و در ماه مارس 2000 انتشار یافته است، تعداد گردشگران در سطح جهان در سال 1999 برایر با 657 میلیون نفر بوده است ،كه نسبت به سال قبل ،رشدی برابر با 3.2% داشته است .در همین سال نیز درآمد جهانی حاصل از جهانگردی برابر با ،حدود 455 بیلیون دلار آمریكا بوده است.
طبق آخرین داده ها (در سال 1999) فرانسه درصدر كشور های توریست پذیر جهان قرار داشته و بعد از آن به ترتیب كشور های اسپانیا،آمریكا،ایتالیا،چین،انگلیس،مكزیك،كانادا،لهستان و اتریش قرار داشته اند .
در سال 99 ایالات متحده آمریكا بیشترین درآمد ارزی رااز صنعت جهانگردی جهانی با درآمدی بالغ بر 73 بیلیون دلار به خود اختصاص داده است .همینطور بشترین هزینه پرداخت شده در صنعت جهانگردی نیز توسط ایلات متحده آمریكا برابر با 56.1 بیلیون دلار در سال 1998 بوده است .
صنعت جهانگردی در ایران :
صنعت جهانگردی در ایران از نیم قرن پیش با تشكیل اداره ای به نام “امور جهانگردی” در وزارت كشور شكل گرفت، تا فعالیت هایی در زمینه ایجاد تسهیلات مربوط به این صنعت را انجام دهد.اداره“امور جهانگردی” در سال 1320 جای خود را به “شورای عالی جهانگردی” داد .این سازمان كه به عنوان متولی بخش جهانگردی در كشور محسوب می شود، در طی سالیان متمادی ،كه بیش از هفتاد سال از عمرآن میگذرد، دستخوش تغییرات و تحولات گوناگونی گردید.
نهایتاَ در سال 1383 با ارائة لایحه دولت وبا تصویب مجلس شورای اسلامی با عنوان سازمان میراث فرهنگی وگردشگری و زیر نظر ریاست جمهوری شكل تازه ای به خود گرفت.تا بتواند با ایجاد راهكارهای مناسب،جهت بهرهبرداری از ظرفیتها و قابلیتهایبالقوه گردشگری در كشورمان سالانه پذبرای تعداد زیادی جهانگرد باشد .
درطی سالهایی كه از زمان تشكیل این سازمان می گذرد ،همواره برنامه هاو طرح های متعددی جهت توسعة جهانگردی كشور،مطرح و گاهی نیز اجرا شده است.
یك از برنامه هایی كه در اواسط دهه 40 و در اوابل دهة 50 با توجه به درآمد هنگفت ناشی از فروش نفت و رویای تبدیل شده ایران به جرگة كشورهای پیشرفتة صنعتی جهان مطرح گردید.
این برنامه كه در قالب برنامه عمرانی پنج ساله چهارم كشور(51-46)جهانگردی به عنوان یك بخش مستقل در نظر گرفته شد. در سال 1350،یك سال قبل از پایان برنامه عمرانی چهارم،قرارداد طرح جامع توسعه جهانگردی ایران،بین سازمان برنامه و شركت خارجی توریست كنسولت منعقد شد .
طبق این قرارداد توریست كنسولت ابتدا به مطالعه همزمان بازارهای موجود تقاضا برای جهانگردان در كشور و بررسی سیاست ها،منابع،اولویتهاو تسهیلات جهانگردی ایران می پرداخت و سپس نتایج حاصله را با منابع موجود كشور برای جذب جهانگردان و ایرانگردان تطابق می داد.انجام این طرح حدود دو سال و نیم (از مهر 1350تا1352)به طول می انجامید.
این طرح یك ار مهمترین طرح های ارائه شده در صنعت گردشگری ایران در قبا از انقلاب محسوب می شود، كه متاسفانه طرح فوق كه شامل چندین مجلد و بالغ بر 2000 صفححه و نقشه است،متاسفانه هیچگاه امكان اجرا را نیافت.
همچنین در طی همان سالها،چندین طرح مطالعاتی انجام گرفت،ولی هرگزبه مرحلة اجرا و عمل درنیامد ،كه موارد زیر ازآن جمله است :
• طرح جامع جهانگردی كرانه های دریای خزر
• طرح ایجاد مراكزجهانگردی در كلاردشت و دشت نظیر
• طرح ایجاد مراكز جهانگردی در كرند
• طرح جامع آبهای معدنی سرعین و لاریجان
• طرح جامع جهانگردی جزایر كیش ومینو
• طرح جامع جهانگردی سد لتیان
صنعت جهانگردی ایران بعد ازانقلاب :
در سال 1358 به منظور جلوگیری از تداخل وظیفه و هماهنگ نمودن فعالیت های مسائل مربوط به امرجهانگردی در جهت اعمال سیاست صرفه جویی ،طبق مورخ 11/8/58 شورای انقلاب چهار شركت(شركت سهامی گشتهای ایران،شركت سهامی مركز خانه های ایران،شركت سهامی مراكز جهانگردی برای ورزشهای زمستانی،شركت سهامی تاسیسات جهانگردی)در یكدیگر ادغام گردیدو تحت عنوان سازمان مراكز ایرانگردی و جهانگردی با ساختار وخط مشی های جدیدو هدف متمایزاز گذشته شكل گرفت.(دبیرخانة شورای عالی ایرانگردی و جهانگردی،1373: 33)
اساساَ پس از پیروزی انقلاب اسلامی،ورود جهانگردان در سطح بین المللی به كشورافت شدیدی پیدا كرد و علل عمدة این كاهش شدید پس از انقلاب را باید دگرونی ارزش های حاكم بر جامعه،وقوع جنگ تحمیلی و عوارض وابسته بدان و عوامل دیگری دانست كه در ذیل فهرست واربه برخی از آنها اشاره می شود:
• مشخص و مصوب نبودن اهداف و سایتهای جهانگردی
• تبلیغات استكبار جهانی به منظور مخدوش نمودن چهرة انقلاب اسلامی و ایجاد مشكلات سیاسی واجتماعی در سطح بین المللی برای به انزوا كشیدن جمهوری اسلامی
• عدم تطبیق و هماهنگی جهانگردان برخی از كشورهابا فرهنگ اسلامی
• كمبود امكانات مال برای توسعه و تجهیز تاسیسات مورد نیاز صنعت جهانگردی
• عدم هماهنگی و همكاری میان سازمان هاو نهاد های مرتبط با این مسئله
• بی ثباتی قیمتها،تورم و چند گانگی قیمتها
ب)عوامل درونی:
• كمبود نیروی انسانی متخصص به لحاظ خروج این دسته كاركنان از این بخش
• كمبود تاسیسات اقامتی برای پذیرایی ازگردشرانداخلی و خارجی
• فقدان نیروی كارآمد متخصص و با تجربه در سطح مدیدریت و راهبرد صنعت ایرانگردی و جهانگردی.
بطور كلی در سالهای اخیر سعی شده است كه مشلات موجود در راه توسعه صنعت گردشگری ،نظیر وجود قوانین مختلف دست و پاگیرو موازی، مشكلات صدور ویزا،گمركات،مشكلات اقامتی و غیره مرتفع شود و یا اینكه دسته كم تخفیف یابد ،كه نتایج این اقدامات تا حدودی مثبت بوده است.
بدین ترتیب در سالهای اخیر تعداد گردشگران خارجی و ورودی (گردشگران فرهنگی)و درآمد ارزی حاصل نیز روندی افزایشی داشته است،اگرچه تا دستیابی به سطح آمارهای جهانی موجود،فاصله زیادی وجود دارد .
گردشگری در بسیاری از كشورهای بزرگ و كوچك جهان، یكی از بزرگ‌ترین و سودآورترین صنایع است. كشور ایران با پیشینه تمدنی كهن و جاذبه‌های متنوع و موقعیت برجسته اقلیمی، ضمن آنكه خواهان منافع اقتصادی از جمله اشتغال‌زایی و درآمد ارزی است، بر حفظ ارزش‌های متعالی و هویت فرهنگی، تمدنی خود نیز تاكید دارد.
كشور ایران علیرغم غنا و تنوع فرهنگی، تمدنی، زیست محیطی و آداب و رسوم، جایگاه و سهم متناسب با خد را در صنعت گردشگری كسب نكرده است. هدف كلی این تحقیق سهم متناسب با خود را در صنعت گردشگری كسب نكرده است. هدف كلی این تحقیق، شناسایی علل عقب‌ماندگی ایران در صنعت توریسم است. تا بتوان بر اساس آن، راهكارهای مناسب جهت استفاده لازم از آنها را فراهم نمود.
بدین ترتیب می‌توان امیدوار بود كه در صورت تقویت این عوامل بتوان در این زمینه به رشد چشمگیری دست پیدا نمود. با در نظر گرفتن اهداف تحقیق، می‌توان سوالات زیر را با توجه به فرضیات مطروحه مورد توجه قرار داد:
1- چه عواملی بر توسعه صنعت گردشگری در ایران مؤثر هستند؟
2- درجه اهمیت هر یك از عوامل چگونه است و مؤثرترین آنها چه عاملی است؟
3- چگونه می‌توان در رفع عوامل مؤثر اقدام نمود و شرایط لازم را برای توسعه صنعت گردشگری مهیا نمود؟
در این تحقیق تلاش شد تا با استفاده از روش تحقیق میدانی. پاسخی برای پرسشهای مورد نظر یافته و پس از آن به اعلام عوامل مؤثر پرداخته شود.
عوامل مورد نظر كه مبنایی برای ارایه فرضیات بوده و تحقیق مذكور بر مبنای آن طرح‌ریزی شد، عبارتند از اینكه وجود امنیت بعنوان مهمترین عامل، لزوم هماهنگی و همكاری بین سازمان‌های مربوطه، نیاز به امكانات زیربنایی و خدمات گردشگری و همچنین لزوم ایجاد سیستمی یكپارچه جهت بازاریابی و تبلیغات بین‌المللی از عوامل اثرگذار بر رشد و توسعه صنعت جهانگردی بشمار می‌رود.
با توجه به نتایج آماری كسب شده، فرضیه اول كه عامل امنیت را مهمترین عامل تأثیرگذار بر رشد و توسعه صنعت جهانگردی در ایران دانسته و فرضیه‌هایی كه عامل امكانات زیربنایی، عامل یكپارچگی بازاریابی و تبلیغات گردشگری و عامل لزوم ایجاد هماهنگی و همكاری در سازمان‌ها و نهادهای مرتبط در صنعت گردشگری را جزو عوامل تأثیرگذار بر رشد و توسعه صنعت جهانگردی در ایران می‌دانند، تایید گردیده است.
در نهایت، با توجه به تحقیق انجام شده و همچنین تجزیه و تحلیل اطلاعات بدست آمده، در جهت شناسایی راهكارهای رشد و توسعه صنعت گردشگری بین‌المللی در ایران، مواردی پیشنهاد گردیده است.