رشد و نمو و پراکنش بذر جو دره  (Hordeum spontaneum koch) و خردل وحشی (Brassica kaber ( DC.))    تحت تاثیر سطوح نیتروژن در گندم

به منظور ارزیابی تاثیرات سطوح نیتروژن بر رشد و نمو جو دره (Hordeum spontaneum Koch)و خردل وحشی(Brassica kaber (DC.))رشد یافته در گندم، یک آزمایش مزرعه­ای درسال زراعی90-1389 در ایستگاه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی داراب انجام شد. آزمایش با استفاده از طرح بلوک های کامل تصادفی و بصورت فاکتوریل با آرایش 2× 4 تیمارها و سه تکرار اجرا شد. تیمارها شامل نیتروژن به میزان (0، 60 ،120 و240 کیلوگرم در هکتار) و دو نوع علف هرز (جو دره و خردل وحشی) بود. کود نیتروژن در سه مرحله رشد محصول ( کاشت، پنجه زنی و ساقه رفتن) و در هر مرحله بصورت یک سوم به کرتهای آزمایشی اضافه شد .بذرهای جو دره وخردل وحشی با الگوی مربع و فاصله 60×60 سانتی متربین آنها کاشته شدند . با افزایش نیتروژن از 0تا240کیلوگرم در هکتار ارتفاع، تعداد پنجه و وزن خشک در جو دره وطول نهایی خورجین ، طول کل شاخه ها و وزن خشک در خردل وحشی به طور معنی داری افزایش یافت (0.05p

فهرست مطالب

فصل اول:مقدمه

1-1-نگرشی بر علفهای هرز...................................................... 2

1-2-نقش نیتروژن در رشد و نمو گیاه............................... 3

1-3-پراکنش بذر............................................................ 3

1-4-خردل وحشی................................ 4

1-5- جو دره ........................................ 6

1-6-گندم ............................ 8

1-7-هدف از اجرای پژوهش....................... 8

فصل دوم :مروری بر پژوهش های انجام شده

2-1-اثر نیتروژن بر رشد و نمو علف های هرز........................... 11

2-2-اثر نیتروژن بر پراکنش بذر علفهای هرز........................ 13

2-3-تاثیر حضور گیاه زراعی بر رشد و نمو و پراکنش بذر علف­های هرز....................... 14

2-4-برهمکنش نیتروژن و گیاه زراعی.................. 16

فصل سوم:مواد و روش ها

3-1- مشخصات محل اجرای آزمایش................................... 19

3-2- بارندگی و دما.............................. 19

3-3-عملیات زراعی.............................................. 21

3-4- طرح آزمایشی.................................. 24

3-5-اندازه گیری های طی فصل رشد.....................................25

فصل چهارم : نتایج و بحث

4-1- تاثیر سطوح نیتروژن بر خصوصیات مرفولوژیک................. 31

4-1-1- ارتفاع جو دره.............................................. 31

4-1-2- ارتفاع خردل وحشی ....................................... 31

4-1-3- ارتفاع گندم...................................... 32

4-1-4-تعداد پنجه در جو دره......................... 35

4-1-5- تعداد شاخه های فرعی در خردل وحشی ................... 36

4-1-6- طول کل شاخه های فرعی در خردل وحشی............... 36

4-1-7- طول نهایی خورجین در خردل وحشی.................................. 38

4-2- تاثیر سطوح نیتروژن بر برخی اجزاء عملکرد..................... 39

4-2-1-تعداد بذر در بوته جو دره...................................... 39

4-2-2-تعداد بذر در بوته خردل وحشی...................... 40

4-2-3- تعداد بذر در بوته گندم................................ 41

4-2-4-وزن بذر در بوته جو دره ................................. 44

4-2-5-وزن بذر در بوته خردل وحشی .................... 44

4-2-6-وزن بذر در بوته گندم ........ 46

4-3- تاثیر سطوح نیتروژن بر خصوصیات فیزیولوژیک...................... 49

4-3-1-شاخص سطح برگ.......................................... 49

4-3-2- تشعشع فعال فتوسنتزی.......... 50

4-3-3- وزن خشک تک بوته جو دره................................. 52

4-3-4- وزن خشک تک بوته خردل وحشی ....................... 53

4-3-5- وزن خشک تک بوته گندم..................... 54

4-4- تاثیر سطوح نیتروژن بر خصوصیات فنولوژیک............. 58

4-4-1-تاریخ گلدهی خردل وحشی................ 58

4-4-2-رشد نیام در خردل وحشی ............. 58

4-4-3- زمان رسیدگی جو دره............................... 59

4-4-4-زمان رسیدگی خردل وحشی ........................ 60

4-4-5- زمان رسیدگی گندم............................ 61

4-4-6 زمان پراکنش بذر در جو دره.................. 64

4-4-7- زمان پراکنش بذر در خردل وحشی ..................... 66

4-5-تاثیر سطوح نیتروژن بر محتوای نیتروژن بافت ها.................... 66

4-5-1- درصد نیتروژن کاه و کلش جو دره.......................... 66

4-5-2- درصد نیتروژن کاه و کلش خردل وحشی.................. 67

4-5-3-درصد نیتروژن کاه و کلش گندم....................... 67

4-5-4- درصد نیتروژن بذر جو دره............................. 70

4-5-5-درصد نیتروژن بذر خردل وحشی.............. 70

4-5-6- درصد نیتروژن بذر گندم................... 71

4-5-7-جذب نیتروژن کل در تک بوته (کاه وکلش + بذر) گندم، جو دره و خردل

وحشی ....................................... 73

4-6-تاثیر نیتروژن بر خصوصیات بذر علف هرز در نسل بعد...................... 76

4-6-1- درصد جوانه زنی بذر جو دره .............................. 76

4-6- 2- درصد جوانه زنی بذر خردل وحشی ...................... 77

نتیجه گیری.......................................................... 80

نیازهای پژوهشی........................................... 82

فهرست منابع................................ 83

فهرست جدول ها

جدول3-1- دمای بیشینه،کمینه و میانگین ماهیانه در دوره رشد گیاه......... 19

جدول 4- 1- مقایسه غلظت نیتروژن در کاه و کلش گندم، جو دره و خردل وحشی

تحت تاثیر سطوح مختلف نیتروژن............. 69

جدول 4- 2- مقایسه غلظت نیتروژن بذر گندم، جو دره و خردل وحشی تحت تاثیر

سطوح مختلف نیتروژن................ 73

شکل 1-1- بوته خردل وحشی Sinapis arvensis L.))(الف)- ریشه (ب) –میوه

(ج) - بذر (د)......................... 5

شکل 1-2- بوته جو دره ((Hordeum spontaneum Koch.................................... 7

شکل 1-3- بذر جو دره........................... 7

شکل3-1- نقشه یک کرت آزمایشی و محل کاشت بذر علفهای هرز................... 21

شکل شماره 3-2- نقشه کامل طرح آزمایشی ........ 22

شکل 3-3-نمایی کلی از طرح آزمایشی در ایستگاه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی

و منابع طبیعی داراب........................... 26

شکل3-4-مراحل اندازه گیری درصد جوانه زنی بذرهای علف هرز در نسل بعد.............. 27

شکل 3-5- نحوه اندازه گیری تشعشع فعال فتوسنتزی (PAR)وشاخص سطح

برگ (LAI) با استفاده از دستگاه Canopy analyzerمدلCI-110, CID^TM... 28

شکل 3-6- مراحل اندازه گیری درصد نیتروژن بافت های گیاهی به روش کلدال.......... 29

شکل4-1- تاثیر سطوح مختلف نیتروژن بر ارتفاع نهایی جو دره......................................... 31

شکل4-2- تاثیر سطوح مختلف نیتروژن بر ارتفاع نهایی خردل وحشی............................. 32

شکل4-3- تاثیر سطوح مختلف نیتروژن بر ارتفاع نهایی گندم............................................ 33

شکل4-4- تاثیر سطوح مختلف نیتروژن بر ارتفاع نهایی گندم در شرایط رشد با جو

دره و خردل وحشی ............................... 33

شکل4-5- تاثیر نوع علف هرز (جو دره/ خردل وحشی) بر ارتفاع نهایی گندم................. 34

شکل4-6- مقایسه روند تغییرات ارتفاع نهایی گندم، جو دره و خردل وحشی در سطوح

مختلف نیتروژن. ........................... 34

شکل4-7-برازش معادله روند تغییرات ارتفاع نهایی در گندم، جو دره و خردل

وحشی در سطوح مختلف نیتروژن.............................. 35

شکل4-8- تاثیر سطوح مختلف نیتروژن بر تعداد پنجه جو دره........................................... 35

شکل4-9- برازش معادله تاثیر سطوح مختلف نیتروژن بر تعداد پنجه جو دره................ 36

شکل4-10- تاثیر سطوح مختلف نیتروژن بر تعداد شاخه فرعی خردل وحشی.............. 36

شکل4-11- تاثیر سطوح مختلف نیتروژن بر طول کل شاخه فرعی خردل وحشی........ 37

شکل4-12-برازش معادله تاثیر سطوح نیتروژن بر طول کل شاخه های فرعی خردل

وحشی..............37

شکل4-13- تاثیر سطوح مختلف نیتروژن بر طول نهایی خورجین خردل وحشی......... 38

شکل4-14- برازش معادله تاثیر سطوح مختلف نیتروژن بر طول نهایی خورجین

خردل وحشی .............. 38

شکل4-15-تاثیر سطوح مختلف نیتروژن بر تعداد بذر در بوته جو دره.............................. 39

شکل4-16- برازش معادله تعداد بذر در بوته جو دره در سطوح مختلف نیتروژن........... 40

شکل4-17- تاثیر سطوح مختلف نیتروژن بر تعداد بذر در بوته خردل وحشی................ 41

شکل4-18- برازش معادله تعداد بذر در بوته خردل وحشی در سطوح مختلف

نیتروژن............................. 41

شکل4-19- تاثیر سطوح مختلف نیتروژن بر تعداد بذر در بوته گندم................................ 42

شکل4-20- برازش معادله تعداد بذر در بوته گندم در سطوح مختلف نیتروژن.............. 42

شکل4-21- تاثیر سطوح مختلف نیتروژن بر تعداد بذر در بوته گندم در شرایط رشد با

جو دره و خردل ............. 43

شکل4-22- تاثیر نوع علف هرز (جو دره/خردل وحشی) بر تعداد بذر در بوته گندم..... 43

شکل4-23- تاثیر سطوح مختلف نیتروژن بر وزن بذر در بوته جو دره............................... 44

شکل4-24- تاثیر سطوح نیتروژن بر وزن بذر در بوته خردل وحشی.................................. 45

شکل4-25- مقایسه روند تغییرات وزن بذر در بوته جو دره و خردل وحشی تحت تاثیر

سطوح مختلف .......................... 46

شکل4-26- برازش معادله روند تغییرات وزن بذر در بوته جو دره و خردل وحشی در

سطوح مختلف نیتروژن................. 46

شکل4- 27- تاثیر سطوح مختلف نیتروژن بر وزن بذر در بوته گندم............ 47

شکل4- 28- تاثیر سطوح مختلف نیتروژن بر وزن بذر در بوته گندم در شرایط رشد با

جو دره و خردل وحشی.................... 48

شکل4-29- تاثیر نوع علف هرز (جو دره/ خردل وحشی) بر وزن بذر در بوته گندم...... 48

شکل4-30- تاثیر سطوح مختلف نیتروژن بر شاخص سطح برگ جامعه گیاهی گندم.

داده ها مربوط به اثرات کلی هر دو علف هرز هستند............ 49

شکل4-31- شاخص سطح برگ در جامعه گیاهی گندم- جو دره در سطوح مختلف

نیتروژن....................................... 50

شکل4-32- شاخص سطح برگ در جامعه گیاهی - خردل وحشی در سطوح مختلف نیتروژن............................ 50

شکل4-33- تاثیر سطوح مختلف نیتروژن بر تشعشع فعال فتوسنتزی دریافت شده جامعه گیاهی گندم.داده ها مربوط به اثرات کلی هر دو علف هرز هستند............. 51

شکل4-34- تشعشع فعال فتوسنتزی دریافت شده در جامعه گیاهی گندم- جو درهدر

سطوح مختلف نیتروژن................................... 52

شکل4-35- تشعشع فعال فتوسنتزی دریافت شده در جامعه گیاهی گندم- خردل وحشی

در سطوح مختلف ........... 52

شکل 4-36- تاثیر سطوح مختلف نیتروژن بر وزن خشک تک بوته جو دره..................... 53

شکل4-37- تاثیر سطوح مختلف نیتروژن بر وزن خشک تک بوته خردل وحشی.......... 54

شکل4-38- تاثیر سطوح مختلف نیتروژن بر وزن خشک تک بوته گندم.......................... 55

شکل4-39- تاثیر نوع علف هرز ( جو دره- خردل وحشی) بر وزن خشک تک بوته

گندم .................................... 55

شکل4-40- تاثیر سطوح مختلف نیتروژن و نوع علف هرز بر وزن خشک تک بوته

گندم................................... 56

شکل4-41-برازش معادله تاثیر سطوح مختلف نیتروژن بر وزن خشک تک بوته گندم

درحضور جو دره و خردل وحشی........................... 56

شکل4-42- مقایسه روند تغییرات وزن خشک تک بوته گندم، جو دره و خردل وحشی

در سطوح مختلف نیتروژن................. 57

شکل4-43-برازش معادله روند تغییرات وزن خشک تک بوته گندم، جو دره و خردل

وحشی درسطوح مختلف نیتروژن......................................... 57

شکل4-44- تاثیر سطوح نیتروژن بر تاریخ گلدهی خردل وحشی....................................... 58

شکل4-45- تاثیر سطوح مختلف نیتروژن بر سرعت رشد نیام خردل وحشی................. 59

شکل4-46- تاثیر سطوح مختلف نیتروژن بر زمان رسیدگی جو دره.................................. 60

شکل4-47- تاثیر سطوح مختلف نیتروژن بر زمان رسیدگی خردل وحشی..................... 61

شکل4-48- تاثیر سطوح مختلف نیتروژن بر زمان رسیدگی گندم.................... 62

شکل4-49- تاثیر سطوح مختلف نیتروژن بر زمان رسیدگی گندم در شرایط رشد با

جو دره و خردل وحشی.................... 62

شکل4-50- مقایسه روند تغییرات زمان رسیدگی در گندم، جو دره و خردل وحشی

در سطوح مختلف نیتروژن. ............. 63

شکل4-51- برازش معادله مقایسه روند تغییرات زمان رسیدگی در گندم، جو دره و

خردل وحشی در سطوح مختلف نیتروژن.......... 64

شکل4-52- تاثیر سطوح مختلف نیتروژن بر پراکنش بذر جو دره............ 65

شکل4-53- برازش معادله تاثیرسطوح مختلف نیتروژن بر پراکنش بذر جو دره............. 65

شکل4-54- تاثیر سطوح مختلف نیتروژن بر غلظت نیتروژن کاه و کلش جو دره........... 66

شکل4-55- تاثیر سطوح مختلف نیتروژن بر غلظتنیتروژنکاه و کلش خردل

وحشی............................... 67

شکل4-56- تاثیر سطوح مختلف نیتروژن بر غلظت نیتروژن کاه و کلش گندم..... 68

شکل4-57- مقایسه روند تغییرات غلظت نیتروژن کاه و کلشگندم، جو دره و خردل

وحشی در سطوح مختلف نیتروژن............. 68

شکل4-58- برازش معادله مقایسه روند تغییرات غلظت نیتروژن کاه و کلشگندم،

جو دره و خردل وحشی در سطوح مختلف نیتروژن....... 69

شکل4-59 تاثیر سطوح مختلف نیتروژن بر غلظت نیتروژن بذر جو دره...... 70

شکل4-60- تاثیرسطوح مختلف نیتروژن بر غلظت نیتروژن بذر خردل وحشی...... 71

شکل4-61- تاثیر سطوح مختلف نیتروژن بر غلظت نیتروژن بذر گندم.......... 72

شکل4-62- مقایسه روند تغییرات غلظت نیتروژن بذر گندم، جو دره و خردل وحشی

در سطوح مختلف نیتروژن................... 72

شکل4-63- برازش معادله مقایسه روند تغییرات درصد نیتروژن بذر گندم، جو دره و

خردلوحشی در سطوح مختلف نیتروژن...73

شکل4-64-مقایسه تاثیر سطوح مختلف نیتروژن بر جذب نیتروژن کل تک بوتهدر

مخلوط رقابتی گندم و جودره. .... 75

شکل4-65-مقایسه تاثیر سطوح مختلف نیتروژن بر جذب نیتروژن کل تک بوته

در مخلوط رقابتی گندم و خردل وحشی.............. 75

شکل4-66-مقایسه تاثیر سطوح مختلف نیتروژن برجذب نیتروژن کل تک بوته گندم ،

جو دره و خردل وحشی. .... 76

شکل4-67- اثر سطوح مختلف نیتروژن بر درصد جوانه زنی بذر جو دره در نسل

بعد......... 77

شکل4-68- اثر سطوح مختلف نیتروژن بر درصد جوانه زنی بذر خردل وحشی در نسل

بعد..... 77

شکل4-69- مقایسه روند تغییرات درصد جوانه زنی بذر در جو دره و خردل وحشی در

نسل بعد..... 79

شکل4-70- برازش معادله روند تغییرات درصد جوانه زنی بذر در جو دره و خردل

وحشی در نسل بعد... 79