تولید مثل و تولید مثل در انسان
مقدمه :
از ابتدا این موضوع مورد توجه بوده است كه در پستانداران ، فنوتیپ‌های جنس ماده، خود به خود توسعه مییابد. ظاهرا این امر در غیاب هر نوع هورمون گنادی صورت می گیرد . در زمان بلوغ ترشح هورمون استروییدی تخمدان برای ایجاد صفات ثانویه جنسی ماده ضروری است . علاوه بر این، تولید هورمونهای گنادی ، الگوی دوره ای ، ترشح گنادو تروپین های هیپوفیزی ماده را تنظیم می كند كه برای كنترل سایر پدیده های دورهای ؛ مانند رسیدگی تخم ، تخمك گذاری و سیكل قاعده ای ضروری است.
برداشتن تخمدان سبب آتروفی رحم، كاهش فعالیت جنسی و اعمال تولید مثلی می شود . نقش تخمدانها در كنترل اعمال تولید مثلی توسط Knaure نشان داده شد . وی دریافت پیوند تخمدان می‌تواند از علائم آتروفی ناشی از برداشتن تخمدان، جلوگیری كند و تزریق عصارةتخمدان ، سبب باقی ماندن كامل اندامهای تولید مثلی می گردد . Allen و Doisy مشخص كردند كه فولیكول گراف ، منبع اصلی ترشح استروژن است. بدنبال آن یك هورمون جنسی زنانه در خون بعضی از حیوانات مشخص گردید و مشاهده شد كه غلظت آن در طول سیكل قاعدگی در انسان مؤنث تغییر می كند . كشف مهم حاصله این بود كه این ماده ، یعنی استرویید ، در ادرار به مقدار زیادی در طول حاملگی وجود دارد . شیمیست ها موفق به جدا كردن مادّه فعال از ادرار به منظور تعیین ساختمان شیمیایی آن شدند . این هورمون استروییدی، یعنی استرادیول، نقش اساسی در كنترل صفات جنسی ماده بیشتر گونه های مهره داران دارد. همچنین نشان داده شد كه جسم زرد تخمدان ، یك هورمون استروییدی دیگر ترشح می كند كه برای تولید مثل نرمال در دوران حاملگی ضروری است، این هورمون یعنی پروژسترون ، در سال 1934 جدا گردید و سپس سنتز شد .
اگر چه استروژنها و پروژستین های تخمدان، نقش اساسی در تنظیم اعمال تولید مثلی جنس ماده بازی می كنند ؛ اما امروزه مشخص شده كه وجود بسیاری از تركیبات شیمیایی دیگر مانند هورمونهای عصبی ، رحمی ـ جفتی و یا با منشأ آدرنالی ، نیز در جنس ماده ضروری هستند .
آناتومی تولید مثلی ماده :
سیستم تولید مثلی. زن از یك جفت تخمدان می باشد كه علاوه بر تولید گامت ، دارای مجموعه ای از وظایف اندوكرینی نیز است. در این سیستم تخمك پس از آزاد شدن از تخمدان وارد حفره شكمی شده و سپس از آنجا به درون اویداكت هدایت می شود . اگر تخمك مذبور با اسپرم، باعث تشكیل سلول تخم و جایگزینی آن در دیواره رحم می گردد . مراحل بعدی رشد و نمو نیز منجر به فرایندهای آندوكرینی با تغییراتی گسترده می شود ؛ در غیر اینصورت سیستم تولید مثلی همان روند اندوكرینی گذشته را در پیش می گیرد .(شكل 1-3 )