مطالعه عوامل مؤثر در افزایش مهارت نوشتن خلاق در دانش آموزان متوسطه
مقدمه
جامعه‌ی پویا و پرتلاش امروزی یك لحظه درنگ نمی كند تا بتواند به فنون جدید و قدرت والای علمی دست پیدا كند . در چنین عصری كه عصر شكوفایی و بهره جستن از نبوغ بزرگان علمی، پژوهندگان ،مخترعین ، مبتكرین، صنعتگران و... است برای اداره سازمان‌های اجتماعی ـ فرهنگی ـ اقتصادی و آموزش جامعه به فكر و ذهن افراد خلاق نیاز است ، تا بتوان همگام و همپای پیشرفت جامعه به پرورش افراد خلاق اقدام نمود.
بسیاری بر این عقیده‌اند كه خلاقیت امری ذاتی است و فقط خداوند این ودیعه خود را به عده‌ای از انسانها بخشیده و قابل آموزش و آموختنی نیست . عده‌ای با این عقیده مخالفند و ابراز می دارند خداوند به همه انسانها یكسان نعمت بخشیده این افراد (خلاقان) از این نبوغ خدادادی خود ، بیشترین بهره را برده‌اند و نیز معتقدند كه خلاقیت صفت مشترك تمامی انسانها است كه با پرورش آن می توان آن را از حالت ركود درآورد و از حالت بالقوه به بالفعل تبدیل كرد و بالعكس می‌توان خلاقیت را با آموزش ناصحیح و غلط از ریشه خشكاند. تحقیقات ادعای گروه دوم را تصدیق كرده و خلاقیت را صفت مشترك تمام انسانها دانسته ، اما مقدار و نوع خلاقیت از فردی به فرد دیگر متفاوت می‌دانند و هر انسانی به نوعی از خلاقیت خود بهره می‌برد یكی زیاد یكی كم(پیرخایفی،1376). این تحقیقات نشان داده است كه رشد و پرورش خلاقیت از همان بدو تولد و دوران كودكی آغاز می‌شود و در دوران دبیرستان به مرحله شكوفائی خود نزدیك می‌شود. البته اگر این توانایی در انسان پرورش یابد تا پایان عمر به غنای والای علمی آن افزوده می‌شود.
پیرخایفی (1376) آموزش خلاقیت را امری حیاتی می‌داند كه باید در سطوح مختلف تحصیلی به صورت همگانی انجام گیرد و این آموزش همگانی متضمن انعطاف پذیری ذهن ، توانمندی شخصیت انسان (پرورش روحیه‌ی استقلال و اعتماد به نفس) و ایجاد زمینه و بسترهای مناسب اجتماعی فردی و خانوادگی است. جدای از آموزش همگانی و عمومی آموزش ویژه نیز از ضروریات است . با آموزش ویژه، فكر به طور خاص در یك زمینه ، مهارت مطلوب و مناسب را كسب می‌كندو به اصطلاح اهل علم تخصص می‌یابد. تفاوت اساسی موجود میان آموزش همگانی و آموزش ویژه این است كه در آموزش همگانی فرد یاد می‌گیرد كه چگونه در خدمت خود باشد و قابلیت‌های خود را بشناسد و به استعدادهایش در زمینه‌های مختلف پی ببرد، امّا در پرورش ویژه فرد علاوه بر شناخت قابلیت‌های خود به خدمات اجتماعی نیز توجه می‌كند و یاد می‌گیرد كه چگونه در خدمت جامعه باشد و خود را وقف اجتماع نماید . فرد به صرف داشتن اندیشه‌های خلاق به ما تضمین نمی‌دهد كه حتماً این اندیشه را در هر سطحی از خلاقیت كه می‌خواهد باشد می‌تواند به مرحله بازدهی و تولید برساند قطعاً در این راه عوامل شخصیتی بسیاری وجود دارند كه مانع از به نتیجه رسیدن اندیشه خلاق افراد می‌شوند. عواملی چون ـ اعتماد به نفس پایین ـ نبود اراده و پشتكار ـ اضطراب ـ تشویش خاطر ـ دل نگرانی ـ وسواس ـ خود كم بینی ـ حساس نبودن نسبت به پدیده‌ها ـ تمایل به همرنگی و یكنواختی فكر از عواملی به شمار می‌‌روند كه راه را بر اندیشه خلاق می‌بندد . از این رو تدارك دیدن زمینه‌ای كه باعث برطرف ساختن عوامل شخصیتی ذكر شده می‌شود ، مهمترین قدم برای رشد اندیشه به شمار می‌رود. در این میان تأكید ویژه بر نقش خانواده و در مرحله‌ی دوم مدرسه است .
فهرست مطالب
فصل اول : كلیات
مقدمه
بیان مسئله
اهمیت و ضرورت پژوهش
اهداف پژوهش
فرضیه‌های پژوهش
تعاریف عملیاتی متغیرها
نوع متغیرهای تحقیق
مراحل اندازه‌گیری متغیرها
تعریف متغیرها
فصل دوم : ادبیات پژوهش
خلاقیت چیست ؟
تعریف خلاقیت
روند شكل گیری خلاقیت
خصوصیات افراد خلاق
راه‌های پرورش خلاقیت
موانع خلاقیت
انگیزه عاملی جهت تحقق خلاقیت نوشتاری
نقش آموزش در پرورش نوشتن خلاق
محیط خانواده و تأثیر آن بر خلاقیت
نقش تكرار و تمرین نوشتن بر نوشتن خلاق
تأثیر مطالعه بر نوشتن خلاق
نقش قصه‌گویی در پرورش نوشتن خلاق
تشویق عاملی كارساز در پرورش نوشتن خلاق
نقش كودكستان و مراكز پیش دبستانی در بروز خلاقیت
نقش بازی‌های كودكانه در پرورش خلاقیت
تأثیر اوقات فراغت بر نوشتن خلاق
مروری بر تحقیقات انجام شده
نوع تحقیق
جامعه آماری و ویژگی‌های آن
روش نمونه‌گیری و حجم نمونه
ابزار گردآوری داده‌ها
پایایی و روایی پرسشنامه‌ها
پایایی و روایی آزمون خلاقیت
پایایی و روایی آزمون انگیزه پیشرفت
پایایی و روایی پرسشنامه محقق ساخته
شیوه نمره‌گذاری آزمون‌ها
نمره‌گذاری آزمون خلاقیت
نمره‌گذاری آزمون انگیزه پیشرفت
روش تجزیه و تحلیل داده‌ها
فصل چهارم : یافته‌های تحقیق
یافته‌های توصیفی
یافته‌های مربوط به فرضیه‌های تحقیق (آمار استنباطی)
فصل پنجم : بحث و نتیجه‌گیری
حث و نتیجه‌گیری
پیشنهاد نظری و علمی پژوهش
محدودیت‌های پژوهش
منابع و مأخذ
منابع و مأخذ
پیوست‌ها
پرسشنامه شماره (1) پرسشنامه محقق ساخته
پرسشنامه شماره (2) آزمون انگیزه پیشرفت (ACMT)
پرسشنامه شماره (3) آزمون خلاقیت جمال عابدی